Zwembad De Schelp, Bergen op Zoom

Na een Europese aanbesteding koos de gemeente Bergen op Zoom architectenbureau ZJA om samen met Jan Brouwer Associates een groot sportcomplex te ontwerpen. Uiteindelijk bleef alleen het recreatiebad over als ontwerpopgave.

Het zwembad ligt op de lage oever van de Binnenschelde, met daarachter Bergen op Zoom op een hoge zandrug. Vanuit de stad kijk je boven op het dak van het zwembad. Het dak is daarom, als vijfde gevel, met extra zorg vormgegeven.

Het programma van het zwembad is bijzonder complex. De gevraagde ruimte combineert een 25-meter-wedstrijdbad met tribune, een zogenaamd 'doelgroepenbassin', een recreatiebassin met glijbanen, peuterbassin en een uitzwembassin aan de speel- en ligweide. Naast de publieke functies telt het complex de nodige kleedruimten, horecavoorzieningen, zonnestudio's en administratieve ruimten.

Het gebouw oogt als een vrije, autonome vorm, maar kent een geometrische opzet met een rationele plattegrond. De kolommen staan op een regelmatig raster en de bassins liggen in een orthogonaal grid.

Ondanks de verschillende klimatologische eisen voor de verschillende bassins is het zwembad visueel als één ruimte ontworpen. Tussen de bassins zijn transparante binnenwanden aangebracht om de zones klimatologisch van elkaar te scheiden.

De hoofddraagconstructie bestaat uit een aantal stalen spanten. Deze staan op een regelmatige moduulmaat van vijf meter, maar zijn verschillend van vorm. Wel zijn de gebogen spanten samengesteld uit identieke cirkelsegmenten. Afhankelijk van de ruimtebehoefte worden de spanten hoger of lager gepositioneerd door de ondersteunende kolommen langer of korter te maken. Boven de hoge duikplank ligt het hoogste punt van het zwembad. Ook de gevel volgt in een vloeiende, gebogen vorm het ruimtebeslag van het zwembad. De variërende doorsnede geeft het gebouw een vrije vorm. Aan de beide uiteinden is het gebouw, als een brood, recht afgesneden.

Het plafond boven de bassins is van doek om aan de hoge eisen van het zwembad te kunnen voldoen: het doek zorgt voor de juiste akoestische eigenschappen, noodzakelijk voor de verstaanbaarheid tijdens het lesgeven en is bovendien bestand tegen de extreme omstandigheden van het binnenklimaat veroorzaakt door de combinatie van vocht en chemicaliën.

Het doek is tussen de spanten gehangen. Deze stroken benadrukken de moduulmaat van de draagconstructie van het gebouw. Het doorhangen van het doek tussen de gebogen spanten resulteert in een plafond dat bestaat uit dubbelgekromde vlakken.

Het plafond wordt aangelicht door 'uplights' vanaf de wanden. Het doek werkt als reflectiescherm en zorgt voor verstrooiing van het licht door de gehele ruimte. Bijkomend voordeel is dat lampen in wandarmaturen eenvoudiger te onderhouden en te vervangen zijn dan lampen in armaturen in het plafond boven het water.

Project: #95

Architect: ZJA
In samenwerking met: Jan Brouwer Ass.
Jaar: 1999