Een autobrug en een fietsbrug
Bij Wijnegem steekt de Turnhoutsebaan het Albertkanaal over. De bestaande brug combineert autoverkeer en fietspaden en een voetpad. Er ligt ook een sluizencomplex dat, zij het op langere termijn, net als de brug een ingrijpende renovatie nodig heeft in verband met de opwaardering van het Albertkanaal voor grotere binnenvaartschepen. Op langere termijn bredere sluizen, meer sluiscapaciteit en op korte termijn een verhoging van de bruggen van zeven naar negen meter doorvaarthoogte.
Vanwege de beperkte vrije ruimte tussen kanaal en de bebouwing aan weerszijden werd gekozen voor een nieuwe situatie met twee bruggen, eentje voor auto’s en een fietsers- en voetgangersbrug, een flink eind verderop, met een steunpunt op de uitloper van de nieuwe sluizen. Zo ontstaat er een waterplein aan het centrum van Wijnegem en kunnen de brughoofden en aanlandingen beter worden ingepast in de omgeving waar zo weinig vrije ruimte is. Bijkomend voordeel is dat met het verdwijnen van de bestaande zware betonnen brug ook de donkere onderwereld aan de kade vervangen kan worden door een lichtere, opener en groenere omgeving.
Een vlakke boog
Het architectenbureau ZJA levert het ontwerp voor de twee bruggen bij Wijnegem en bij de ontwerpkeuzes die voor de autobrug, direct ten oosten van de Kanaalstraat, zijn gemaakt, ging het vooral om het minimaliseren van de impact van het autoverkeer op de directe omgeving. De auto’s moeten vlot kunnen passeren en oversteken, maar de brug moet ook ruimtelijk en visueel zo min mogelijk de woonomgeving van Wijnegem belasten. Dat bepaalde de ligging van de brug en de plaatsing van de landhoofden. Zo min mogelijk verstoring aan de zuidzijde, waar de oprit naar de brug in lijn ligt met de gevels en aan de noordzijde dankzij een korte en directe aansluiting op de weg. De aanlandingen zijn symmetrisch geplaatst om het landschap helder en overzichtelijk te houden.
De brug overspant 88 meter door een liggerbrug met een vlakke boog. Een slanke en bescheiden brug, die zo min mogelijk een obstakel vormt voor het vrije zicht. Om diezelfde reden zijn de steunpunten ontworpen in een V-vorm, oftewel ze zijn zoveel mogelijk opengewerkt. Er is ruimte voor fietspaden en een autoweg langs het kanaal. De aanlandingen zijn getrapt aangelegd, met keien in schanskorven. De horizontale treden zijn beplant en zo ontstaat er een vriendelijke overgang naar de landelijke omgeving.
De hoge fietsbrug
In de ontwerpvisie van ZJA wordt de lange, sierlijke fietsbrug de blikvanger op deze plek aan het Albertkanaal. Hij ligt zo ver mogelijk naar het westen om tegenover het dorp het waterplein te scheppen, de open ruimte die bij de verkeersdrukte aan land en op het water rust en overzicht geeft. Na een lange oprit die grotendeels vrij staat op V-vormige kolommen begint de scherp gesneden stalen brug aan de oversteek. Er is een steunpunt op een uitloper van het sluizencomplex, waarna de witte a-symmetrische tuinbrug het kanaal oversteekt. Het landhoofd aan de overkant ligt ver van het kanaal en maakt de aansluiting op een nieuwe parallelweg. Een 175 meter lange, slanke en fiere brug die met zijn hoogte boven het water van negen meter een vorstelijk uitzicht over de omgeving en de activiteiten in de sluizen biedt. Comfortabele trappen, zeer transparante hekken en balustrades completeren de verbinding die niet alleen functioneel maar ook visueel een toevoeging aan de omgeving wil zijn. De open en lichte constructie van de brug schept nieuwe openbare ruimte langs het kanaal.
De bestaande brug heeft in de loop der jaren een uitgebreide collectie graffiti verzameld en aan de Wijnegemse kant van de fietsbrug is in het landhoofd uitgebreid ruimte gemaakt voor lokale graffiti van kunstenaars. Bij de belichting van brugdek brug is rekening gehouden met lichtvervuiling, zowel voor het scheepvaartverkeer als voor de omwonenden. Daarom, maar ook om storende masten te vermijden is de straatverlichting laag gehangen. Om na zonsondergang van de lichte en sierlijke vorm van de brug te genieten is er een doordacht lichtplan gemaakt dat met direct en via de kade weerkaatst licht het zwevende karakter van de brug versterkt.
Architect: ZJA
Klant: De Vlaamse Waterweg
Opdrachtgever ZJA: THV Arcadis-Sweco
Jaar: 2017 - heden
Project: #1089
