Meer comfortabele openbare ruimte
De ontwikkeling van Zuidas tot een compleet stadsdeel waar behalve gewerkt ook gewoond, gestudeerd en gerecreëerd wordt, gaat gelijk op met de groei van Station Zuid tot een van de grootste stations van het land. Dat vereist niet alleen een hoogwaardig uitbreidingsplan voor de stationsomgeving, waar alle verkeersstromen elkaar kruisen, maar vraagt ook om aanpassingen die de kwaliteit van de openbare ruimte betreffen. Een daarvan is het parkeerprobleem voor fietsen, die een enorm beslag doen op de beschikbare ruimte op straat.
Ondergronds parkeren is een steeds vaker toegepaste oplossing hiervoor. De Nederlandse fietser moet er aan wennen om extra moeite te doen om mee te werken aan de veilige en leefbare manier fietsen weg te bergen. Des te meer reden extra aandacht te besteden aan het ontwerp van zulke ondergrondse fietsenstallingen.
Fietsenstalling onder een groen plein
Ook voor De Vijfhoek aan de Strawinskylaan op de Zuidas moest er zo een komen en architectenbureau ZJA leverde een ontwerp. Opvallend aan dit niet gerealiseerde ontwerp is dat het toegangspaviljoen op het door bomen omzoomde plein niet volledig transparant is, maar de aandacht trekt door kort op elkaar geplaatste roestvrij-stalen ribben. Het dak en één zijwand voegen ermee een visuele prikkel en ritme toe aan het plein. Verder is het paviljoen van glas en is vanaf de straat te zien hoe de tapis roulant naar beneden duikt en de ribben in een speelse geometrie mee-kantelen in het vide, wat een complex lijnenspel oplevert.
In dit niet gerealiseerde ontwerp wordt veel aandacht besteed aan het leggen van contact tussen de wereld van de straat en de ondergrondse wereld van de fietsenstalling. Dat gebeurt hier door het sculpturale element van de ribben, maar ook door de toepassing van planten. In de vide waardoor de fietsers afdalen naar de ontvangstruimte zijn bakken opgehangen waaruit hangplanten een levend en verticaal verband tussen de twee werelden scheppen. Associaties met een tropische plantenkas of wintertuin geven de fietsenstalling een eigen identiteit, die aanhaakt bij de Strawinksylaan, die aan de oude, ‘groene’ kant van de Zuid-As ligt.
Slimme bouwtechniek
Inpassing in de omgeving is niet alleen een kwestie van de ordening van de ruimte en de toegangen of van een aangepaste vormgeving. In een dichte en complexe omgeving als in Zuidas is het bouwen ondergronds een extra inpassingsprobleem, zowel technisch als logistiek. Daar is in dit ontwerp rekening mee gehouden, door bij alle keuzes de hinder en risico’s die ontstaan bij de bouw van een ondergrondse ruimte te minimaliseren. Vandaar dat in de gekozen bouwmethodiek gebruik gemaakt wordt van gedrukte damwanden en geschroefde funderingspalen, die veel minder trillingshinder en geluidsoverlast veroorzaken. De toepassing van zoveel mogelijk pre-fab onderdelen in de vloer en bij de kolommen versnelt de bouw en maakt het mogelijk te ontgraven terwijl er al een dakconstructie is.
Vormgeving en licht
Het ontwerp gebruikt speels ingezette architectonische elementen en een verfijnd gebruik van licht en ruimte om de fietsenstalling comfortabel en aantrekkelijk te maken en een eigen gezicht te geven. De karakteristieke haakvorm van de kantelende en knikkende ribben van het toegangspaviljoen geven een bijzondere ruimtelijke ervaring, juist ook voor wie zich beneden bevindt als strijklicht het RVS en glas raakt en daarin weerspiegelt. De verlichting in de fietsenstalling maakt dankzij een subtiel lichtplan gebruik van de overgang van daglicht naar zachtgroen licht, als ondersteuning van de prominente aanwezigheid van hangplanten in de entree.
Architect: ZJA
Aannemer: Strukton Infratechnieken B.V.
Jaar: Niet gerealiseerd ontwerp uit 2016
Project: #941
