Een veelzijdig systeem voor dijkversterking

Vernieuwde Aflsuitdijk

In 2017 vond een tender plaats waarin Rijkswaterstaat ontwerpen vroeg voor een ingrijpende renovatie van de Afsluitdijk. De kroon op de Zuiderzeewerken moet bestand worden gemaakt tegen de zwaardere stormen en hogere golven die de klimaatverandering met zich meebrengt. Hiervoor leverde ZJA in samenwerking met Royal HaskoningDHV, Vista landschapsarchitecten en Corneel (VolkerWessels en Boskalis) een ontwerp voor de renovatie van dit nationale monument. In de ogen van de architecten bij ZJA was deze opgave veel meer dan een civieltechnische kwestie. Het ontwerp diende recht te doen aan het cultuurhistorische monument dat de Afsluitdijk is. Bovendien herbergt de Afsluitdijk ecologisch een grote rijkdom aan de rand van een Werelderfgoed-gebied: de Waddenzee.

Vergroot media

Wat maakt de Afsluitdijk bijzonder?

In de eerste decennia van de twintigste eeuw was de Afsluitdijk een enorme innovatie. Het dijklichaam is niet zomaar recht, maar knikt mee met de zeestromen op de plaatsen waar de sluizencomplexen zitten. De dijk is zo lang dat hij een kromming heeft die rekening houdt met het gekromde aardoppervlak. Het dijklichaam en de steenzetting zijn niet alleen het toppunt van dijkbouwers-ambacht, maar zijn bovendien in hun glooiing aangepast aan de stroming en golfslag. Alleen al om deze visionaire waterbouwkundige kwaliteiten is de Afsluitdijk een nationaal cultuurhistorisch monument. Het is een sterke, maar slimme en slanke dijk die past in het Nederlands cultuurlandschap.

Sterker is niet altijd hoger

Het bleek onvermijdelijk de dijk te verhogen om de grotere krachten van de extremere golven te kunnen opvangen. Er waren ook voorzieningen nodig om de hogere golven te breken in het geval van een monsterstorm. Maar hoe ontwerp je dat zonder het karakter van de Afsluitdijk te beschadigen?

In het ontwerp van ZJA-Royal HaskoningDHV, Vista en Corneel staan twee waterbouwkundige vindingen centraal, die ervoor zorgen dat het groene, slanke dijklichaam zoveel mogelijk behouden kan blijven.

Het eerste is te vinden in het ondertalud. Samen met Dirk Jan Peters van Royal HaskoningDHV ontwikkelde ZJA een systeem van in elkaar hakende getordeerde betonnen zuiltjes, die de basaltblokken moeten vervangen. De zuiltjes haken zo in elkaar dat er een netwerk ontstaat dat de trekkrachten beter absorbeert dan afzonderlijke basaltblokken. Hoe harder de aflopende golf zuigt hoe strakker de zuiltjes tegen elkaar aan worden getrokken. Gewelf-werking voert de krachten af.

 

Bovendien bestaat de bekleding van de dijk door die getordeerde vorm van de zuiltjes voor 20% uit holle ruimte, wat de kracht van de inkomende golven nog eens extra smoort. De nieuwe dijk is hierdoor aanzienlijk sterker, maar met een materiaal-besparing van 30%. De holtes tussen de zuiltjes bieden plaats voor planten en insecten die weer vogels aantrekken. Op dit systeem, is door Dirk Jan Peters, Royal HaskoningDHV en ZJA in 2020 octrooi verkregen.

Vergroot media
Vergroot media
Vergroot media

Deze serie toont de ontwikkeling van de kromgetrokken ovale kolommen tot de ultieme ringvorm op het bovenste talud. Uiteindelijk hebben we de kolommen alleen op het laagste deel van de helling gebruikt voor sterkte (ze absorberen de impact van een golf en het zuigeffect dat daarop volgt) en de ringen op het bovenste deel voor ruwheid om het opstijgen en overstromen te beperken zodra de helling is bereikt en de golf is gebroken.

Vergroot media

Galerij