AMFORA, Amsterdam

Wie naar Amsterdam vanuit de lucht kijkt valt op, dat vooral het historische centrum en de negentiende eeuwse rand eromheen doorsneden zijn met grachten en vaarten, aan weerszijden van de rivier de Amstel. Dat is een enorme hoeveelheid vierkante meters, grofweg een miljoen. Samen met het bouwbedrijf Strukton, ontwikkelde het architectenbureau ZJA al in 2010 een plan om de voor de toekomst van de stad noodzakelijke faciliteiten op een slimme, veilige en leefbare manier onder te brengen in de ruimte die te vinden is onder het wateroppervlak: meer dan een miljoen vierkante meter.

Dat plan heet AMFORA (Alternatieve Multifunctionele Ruimte Amsterdam) en benut de mogelijkheden van ondergronds bouwen om de stad extra ruimte te geven en bovendien ervoor te zorgen dat auto’s en hun uitlaatgassen minder impact op de stad hebben. Ondertunneling van de grachten geeft ook bovengronds meer ruimte: voor fietsers, voetgangers en groen. Toegevoegde waarde is dat de grachten dankzij dit plan verstevigde en vernieuwde kadewanden krijgen. Er is ruimte kabels en leidingen toegankelijk en onderhoudsvriendelijk onder te brengen, en warmte/koude installaties oogsten energie uit de ondergrondse wereld.

Galerij

Hoe is het mogelijk?

Zoals veel mensen weten bestaat de bodem van Amsterdam uit drassige veengrond, tot een diepte van zestien meter, waar stevige zandgrond te vinden is. Daarom staat de stad zogezegd op palen en wordt er veel geheid. In het Amfora ontwerp wordt niet geheid of met damwanden getrild. Om tot zes lagen ondergrondse ruimte te scheppen (18 meter) worden zogenaamde diepwanden gemaakt: een grijper graaft de grond weg en in die sleuf wordt met een slurf van onderaf vervolgens beton gestort zodat een stevige wand ontstaat die de ondergrondse ruimte overeind houdt.

Zodra de eerste twee ondergrondse lagen zijn gebouwd kan het tijdelijk weggepompte water weer terugkeren op het dak van de ondergrondse ruimte. Daarna kunnen de volgende vier lagen worden uitgegraven. Zo ontstaat er bijvoorbeeld ruimte voor tennisbanen en basketbalvelden onder de Amstel, extra ondergrondse theaterzalen en foyers bij Carré, een winkelcentrum en een bioscoop onder de Blauwbrug.

Een levendige en gezonde stad

Door auto’s wel toegang te geven tot de binnenstad, maar dan hoofdzakelijk ondergronds, ontstaan kansen de stad bovengronds opener, groener en levendiger te maken. Er kan een levendige dynamiek ontstaan tussen de buurt en de nieuwe faciliteiten ondergronds.

De ondergrondse wereld wordt in het ontwerp voor AMFORA zo nauw mogelijk bij de bovenwereld betrokken. De bruggen dienen als oriëntatiepunten, projecties van herkenningspunten uit de stad wijzen de weg en wisselende verlichting geeft de verschillen tussen de zones aan.

AMFORA past in de plannen voor een stad die groener, gezonder en leefbaar is. Met de levering van extra koeling in de alsmaar warmere stad levert het ontwerp een extra bijdrage. En draagt bij aan een stad waar de openbare ruimte comfortabel en levendig is, zonder dat bereikbaarheid en bevoorrading een probleem zijn. Er komt voor al die zaken juist economisch aantrekkelijke en perfect plooibare ruimte vrij.

Architect: ZJA
In samenwerking met: Strukton
Jaar: 2007

Award
Winnaar MIPIM Future Projects Award 2010 (Big Urban Projects) voor Amfora Amstel.

Project: #453