28.05.2021
Onder het Kleine-Gartmanplantsoen, één van de drukste pleinen in Amsterdam pal aan het Leidseplein, is de door architectenbureau ZJA ontworpen ondergrondse fietsenstalling Leidseplein geopend. Op het plantsoen zijn de veertig hagedissen van het kunstwerk Blaauw Jan van Hans van Houwelingen teruggekeerd die waken over de fietsen in de stalling. Niet alleen het kunstwerk met de hagedissen is geïntegreerd in het ontwerp van de fietsenstalling. Ook de brug over de Lijnbaansgracht in de kenmerkende architectuur van de Amsterdamse School vormt een leidend visueel element in het ontwerp van de stalling en de entree.
ZJA verwierf samen met Ballast Nedam de opdracht van de gemeente Amsterdam voor de bouw en het ontwerp van de fietsenstalling Leidseplein onder het Kleine-Gartmanplantsoen. Met het ondergronds brengen van alle fietsen is bovengronds een ruimtelijk, groen plein ontstaan, een ontwerp van landschapsarchitect Ruwan Aluvihare van de gemeente Amsterdam, met ruimte voor bezoekers aan het Leidseplein; een hernieuwde ontmoetingsplek voor de stad.
Erik Smits, project architect bij ZJA: “Voor de komst van de ondergrondse fietsenstalling Leidseplein stond het Kleine-Gartmanplantsoen vol met fietsen. Fietsen zijn nu ondergronds gebracht en op het plein erboven is een nieuwe verblijfsplek ontstaan voor bezoekers om te wandelen of te genieten van de zon tussen de bronzen hagedissen op het plantsoen of op één van de terrassen. Het plein maakt zo weer echt onderdeel uit van de stad.”
Amsterdamse School
De fietsenstalling heeft twee entrees; één voor voetgangers en één voor fietsers. De kenmerkende Amsterdamse School stijl van de brug over de Lijnbaansgracht is doorgezet in de wand van de entree van de fietsenstalling. Deze gemetselde wand in warmrode baksteen loopt ondergronds in een rechte lijn door tot de entree op het Leidseplein. De wand verbindt zo niet alleen beide entrees, maar verbindt ook de ondergrondse met de bovengrondse wereld.
Lichte en ruimtelijke fietsenstalling
In de nieuwe fietsenstalling kunnen 2000 fietsen veilig en droog gestald worden. In het ontwerp is door ZJA veel aandacht besteed aan toetreding van daglicht in de fietsenstalling en verlichting boven de gangpaden. Opvallend zijn de bredere paden en grotere hoogte (3.20 m) van de fietsenstalling. Hierdoor is de fietsenstalling licht en ruimtelijk en de sfeer transparant en prettig, wat bijdraagt aan het gevoel van sociale veiligheid.
Bronzen hagedissen
Met de herinrichting van het Kleine-Gartmanplantsoen en de bouw van de fietsenstalling Leidseplein zijn ook de veertig hagedissen van het kunstwerk van Hans van Houwelingen teruggekeerd in het plantsoen. In het gras en op de natuurstenen muur die doorloopt in de entree van de fietsenstalling sieren veertig bronzen leguanen, varanen en agames het dak van de fietsenstalling. Als knipoog naar het kunstwerk is de vloer van de fietsenstalling voorzien van hagedissen die de voetganger naar de uitgang op het Leidseplein begeleiden.
